အိုင္စေတာ့ပ္ တဲ့
အိုင္ေပါ့တို႔ အိုင္ပက္တို႔လိုပဲ အိုင္အစျပဳ ေပၚလာတဲ့ အိုင္စေတာ့ပ္စနစ္(i-stop system) တပ္ဆင္ထားတဲ့ကားကို ေခၚတာပါ။ မာဇဒါကားေတြမွာ အိုင္စေတာ့ပ္ စနစ္ကို စတင္တပ္ဆင္ခဲ့ၾကတာပါ။ အိုင္စေတာ့ပ္ကားေတြက ေရွ႔မွာ အတားအဆီးတစ္ခုခု၊ လူသို႔မဟုတ္ ကား နဲ႔ ေတြ႔လိုက္ရင္ ၀င္မတိုက္မိေစပဲ အလိုလို ရပ္ေပးတယ္။ ယဥ္တိုက္မႈကို ကာကြယ္ေပးတဲ့ စနစ္ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ျပီး သူကို ရိုးရိုးဘရိတ္နင္းတာနဲ႔ အင္ဂ်င္ပါ ေအာ္တိုရပ္သြားျပီး စက္ျပန္နုိးခ်င္ရင္ ၀.၃၅ စကၠန္႔အတြင္း စက္ကျပန္နိုးနိုင္တယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္က စတင္အသံုးမ်ားလာတာျဖစ္ျပီး အခုဆို တဆင့္ထက္တဆင့္ လူသံုးမ်ားလာလို႔ ဂ်ပန္မွာ အိုင္စေတာ့ပ္တပ္ ကားေစ်းေတြေတာင္ ေလ်ာ့ေနျပီတဲ့။ ကားအသစ္ေစ်းက ဒီဇိုင္းကိုလိုက္ျပီး ယမ္း ၁၇သိန္းမွ ၂၃သိန္းပဲ ရွိေတာ့တယ္။
Technostress ေရာဂါ
လြန္ခဲ့တဲ့ ၃၅ ႏွစ္ေလာက္ကစျပီး Craig Brod (1984) ဆိုသူက စသံုးခဲ့တဲ့ စကားေလး။ တီဗြီ၊ ဗြီဒီယိုနဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာအမ်ိဳးအႏြယ္ေတြ ေၾကာင့္ရတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါတစ္ခုပါတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ Technostress’ = computer-related stress လို႔ လည္း ဆိုၾကတယ္။
လူသားေတြက အဆံုးမရွိတဲ့ကမာၻလို႔ တင္စားတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာ နဲ႔ ဆက္သြယ္ထားတဲ့ ကြန္ယက္ေတြထဲ သြားရင္းလာရင္း စိတ္ၾကိဳက္ေပ်ာ္ၾကတယ္။ ေပ်ာ္စရာေတြ ေတြ႔ရင္ ၀င္ေပ်ာ္လိုက္၊ ၾကည္ႏႈးစရာေတြ ေတြ႔ရင္ ၾကည္ႏႈးလိုက္၊ ၀မ္းနည္းစရာေတြ ေတြ႔ရင္ ၀င္စိတ္မေကာင္းလိုက္နဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာေလးရဲ့ screen ေလးေပၚက အာရံုေတြမွာ စိတ္ေတြအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ခံစားခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ၾကတယ္။ ထိုအရာေတြက technostress ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြ ျဖစ္လာတယ္။
ေနာက္ျပီး အသစ္အသစ္ေသာ နည္းပညာေတြကို ေလ့လာေနရင္း ေလ့လာလို႔မကုန္နိုင္ေတာ့ပဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကို တံုးတယ္ အတယ္လို႔ ထင္ျပီး စိတ္အလိုမက်ျဖစ္ၾကရပါတယ္။ ထို႔အျပင္ လူတစ္ေယာက္ဟာ ပံုမွန္အားျဖင့္ အလုပ္ျပန္ခ်ိန္ ညေနငါးနာရီမွ ေနာက္တစ္ေန႔ ၉နာရီအတြင္း ဦးေႏွာက္ကို ျပည့္ျပည့္၀၀အနားေပးရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ အနားမေပးနိုင္ၾကပဲ တီဗီြ၊ ဗြီဒီယိုကအစ ကြန္ပ်ဴတာမွတဆင့္ မ်က္လံုးကျမင္ျမင္သမွ် သက္မဲ့ကမာၻေတြမွာ ဦးေႏွာက္က အလုပ္ေတြအမ်ားၾကီးဆက္လုပ္ေနရလို႔ လည္း technostress ျဖစ္ေစပါတယ္။
အဆိုးဆံုးကေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာအတြင္းကမာၻက လူမႈဆက္ဆံေရးေတြကလည္း technostress ျဖစ္ေစျပန္တယ္။ အဲဒါကေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ ၀ဘ္ဆိုဒ္ေတြ၊ ဘေလာ့ဆိုတာေတြ ထူေထာင္မိရာက စတဲ့ ေရာဂါပါ။ မိမိကိုယ္ပိုင္ ၀ဘ္ဆိုဒ္မွာ မိမိရဲ့ အျမင္ေတြ၊ အသိေတြ၊ ခံစားခ်က္ေတြ ေရးသားရင္း ခင္မင္ရာ၊ အျမင္တူရာ စုဖဲြ႔ၾကရင္း သက္ရွိထင္ရွား မျမင္ရတဲ့၊ မျမင္ဖူးတဲ့ သူေတြကို သံေဃာဇဥ္ေတြ ဖဲြ႔တည္ျပီး သကာလ လူသားတို႔ထံုးစံ သံေဃာဇဥ္ေတြနဲ႔ ရွုပ္ေထြး ငိုေပးလိုက္၊ ရယ္ေပးလိုက္ ျဖစ္လာၾကတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာကမာၻကို တေန႔မသြားရရင္ မေနနိုင္ေအာင္ စဲြလန္းလာတယ္။ အဲဒါဟာ (ကြန္ပ်ဴတာစဲြ၊ အင္တာနက္စဲြ၊ ဘေလာ့စဲြ၊ ေဖ့ဘြတ္စဲြ၊ ဖိုရမ္စဲြ အစရွိတဲ့ စဲြလန္းျခင္းအားလံုးပါ အက်ံဳး၀င္တဲ့) technostress ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြပါ။
ကြန္ပ်ဴတာကို စဲြလန္းရံုတင္မဟုတ္ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားလည္း ရကုန္တယ္။ အဲဒါကေတာ့ အားသန္ရာ သြားလာလည္ပတ္ရင္း ပုထုဇဥ္သဘာ၀ ပုဂၢိဳလ္စဲြေလးေတြ ရွိလာတဲ့အခါ သူအျမင္၊ကိုယ့္အျမင္၊ သူ႔လူ၊ကိုယ့္လူ အျမင္ခ်င္းမတူရင္ စိတ္ေနာက္ကိုယ္ပါ ၀င္ေအာ္မိ၊ မေက်လည္ရင္ စကားစစ္ထိုးမိလိုက္နဲ႔ ျဖစ္ၾကရတယ္.။ သက္မဲ့ကြန္ပ်ဴတာေလးရဲ့ ေရွ႕မွာ ထုိင္ေနရင္း မျမင္ရတဲ့ အတြင္းပိုင္းကမာၻထဲကို မ်က္လံုးအစံုကို မီးထြန္းလို႔ ေဒါသေတြ၊ ေသာကေတြက.. ဘတ္တီးရီးယားပိုးေတြလို စိတ္အေတြးထဲကို တျဖဳတ္ျဖဳတ္ ၀င္ေရာက္ကုန္တယ္။ အဲဒါကို အခ်ိန္မွီမထိန္းနိုင္ရင္ Technostress ဆိုတာၾကီးက ကိုယ့္ရဲ့ စိတ္အတြင္းပိုင္းကို အျမစ္တြယ္ဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္းမ်ားေနပါျပီတဲ့။
TechnoStress ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား
TechnoStress ကို ေရာဂါ အျဖစ္သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ TechnoStress ေရာဂါ ခံစားမိသူမ်ားဟာ မွတ္ဥာဏ္အားေလ်ာ့နည္းလာသလို ျဖစ္ျပီး မိမိဘာကိုလုပ္ခ်င္တယ္၊ ဘာကိုေျပာခ်င္တယ္ဆိုတာကို ျပန္မစဥ္းစားနိုင္ဘူး။ ညေတြမွာ ႏွစ္ျခိဳက္စြာ အိပ္မေပ်ာ္တတ္ပဲ တစ္ေယာက္ေယာက္နဲ႔ စကားေျပာေနခ်င္တတ္တယ္။ ျပီးရင္ ယခင္က ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ စာရင္းေတြ၊ ဖုန္းေခၚသံေတြ၊ စကားေျပာသံေတြ ၾကားေနရတတ္တယ္။ ေခါင္းလည္း အျမဲလိုလို ကိုက္ေနတတ္ျပီး အလိုလို စိတ္တိုလြယ္တယ္။ ႏွလံုးခုန္ေတြျမန္ျပီး ေမာေနတတ္တယ္။ ဒါေတြဟာ TechnoStress ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ သုေတသီ Dr. Rosen, ကေတာ့ “ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ ဦးေႏွာက္ဟာ ကြန္ပ်ဴတာက ေဖာ္ျပသြားတဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြအေပၚ စိတ္နဲ႔လိုက္မွီဖို႔ မၾကိဳးစားနိုင္လို႔ ခံစားရတဲ့ ေ၀ဒနာေတြ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေရာဂါကုိ ကုသနည္းနဲ႔ ၾကိဳတင္ကာကြယ္နည္း
David Shenk ဆိုသူ သုေတသီတစ္ဦးက “အဲဒီေရာဂါ ေပ်ာက္ခ်င္ရင္ ကြန္ပ်ဴတာကမာၻထဲကို အလြန္အကၽြန္ မနစ္၀င္ဖို႔လိုပါတယ္၊ မသိမတတ္တဲ့အတတ္ပညာဆိုတာေတြအေပၚ မတတ္ရေကာင္းလားလို႔ ကိုယ့္ကိုယ့္ကို အထင္ေသးတဲ့ ခံစားမႈမ်ား မထားမိဖို႔ လိုသလို၊ မျမင္ရတဲ့တဖက္ကမာၻမွာ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ အျခားသူမ်ား၏ ေဒါသ၊ ေသာကလိႈင္းမ်ားေနာက္ကို ကိုယ္ပါအလြန္အမင္း ခံစားလိုက္ပါမသြားမိေအာင္လည္း ဂရုစိုက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွမိမိ၏ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖိစီးမႈမ်ားေလ်ာ့ပါးနိုင္ပါတယ္။ ”လို႔ အၾကံျပဳပါတယ္။ ေနာက္ထပ္လည္း အလုပ္အျပန္ နားေနခ်ိန္မွာ အပ်င္းေျပ ကြန္ပ်ဴတာၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တေန႔ကို အခ်ိန္တစ္နာရီသာ အလြန္ဆံုး သတ္မွတ္ျပီး အထုိက္အေလ်ာက္ပဲ ၾကည့္သင့္တယ္လို႔လည္း အတိအက် လမ္းညႊန္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္မလည္းပဲ အိုင္စေတာ့ပ္စနစ္ေလးကို အတုယူျပီး၊ မျမင္ရတဲ့ ကမာၻထဲက ျဖစ္ရပ္ေတြထဲမွာ အလြန္အကၽြံ မေပ်ာ္၀င္မိေအာင္ အေတြးေတြကို ထိန္းခ်ဴပ္လို႔ ဒီႏွစ္အတြက္ေတာ့ ဒီေလာက္နဲ႔ပဲ အိုင္စေတာ့ပ္လိုက္ပါတယ္။....
သူငယ္ခ်င္းအားလံုးႏွစ္သစ္ ၂၀၁၁မွာ ျပန္ဆံုၾကေသးတာေပါ့ေနာ္။လသာည ျဖစ္ပါတယ္
Reference: Data Smog: Surviving the Information Glut
Multitasking Madness by Larry Rosen, Ph.D. and Michelle Weil, Ph.D.
ဂ်ပန္နိုင္ငံ က်န္းမာေရးဌာနက ျပဌာန္းထားေသာ guideline
