ရယ္ေမာျခင္းကို ခဲြျခမ္းစိတ္ျဖာျခင္း

ရယ္ျခင္းဆိုတာမွာ သြားေပၚေအာင္ ရယ္ျခင္း၊ အသံထြက္ေအာင္ ရယ္ျခင္း၊ အူလိႈက္သည္းလိႈက္ရယ္ျခင္း၊ စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ တခါတခါဆို ရယ္ခ်င္လြန္းလို႔ ခုန္ေပါက္ျပီးေတာင္ ရယ္ၾကတယ္မို႔လား ;D တကယ္တမ္း ရယ္ခ်င္လာရင္ ဒီလို ရယ္ပါ၊ ဟိုလို ရယ္ပါ လို႔ စည္းကမ္းသတ္မွတ္လို႔ မရပါဘူး။ ရယ္ခ်င္စိတ္ျဖစ္ေနတာကို ပါးစပ္ကို ပိတ္ျပီး ဘယ္လိုရယ္လို႔ရမွာလဲလို႔ ဟုတ္တယ္မို႔လားဟင္ ကၽြန္မေတာ့ ရယ္ခ်င္လာရင္ ရယ္ခ်လိုက္တာပဲ ဟားဟားဟားဟား ကဲ.. းD

ရယ္ျခင္းဟာ က်န္းမာေရးအတြက္ ေကာင္းပါတယ္။ စိတ္ရဲ့တင္းအားေတြကို ေလ်ာ့က်ေစတယ္။ အေၾကာေတြကို ေျပေစတယ္..။ ျပံဳးရယ္ျခင္းဟာ က်န္းမာျခင္းရဲ့ လကၡဏာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိန္လံုး ျပံဳးရယ္ေနရင္ေတာ့ ဒါဟာ သာမန္လကၡဏာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး.။ ရူးႏွမ္းတဲ့လကၡဏာလို႔ ေတာင္ သတ္မွတ္တယ္မို႔လား..။ ဒါဟာ ရယ္တာကို မထိန္းခ်ဴပ္နိုင္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုေျပာလိုက္လို႔ “လသာညက အခုတစ္မ်ိဳး၊ ေတာ္ၾကာတမ်ိဳး ေျပာတယ္။ အခုနကေတာ့ ရယ္တာကို ထိန္းလို႔ မရဘူးဆိုျပီး။ အခုက် ရယ္တာကို မထိန္းနိုင္ရင္ ရူးတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ဘာလဲ ဟ”လို႔ ေတြးသြားနိုင္ပါတယ္။ စိတ္မဆိုးပါနဲ႔..။ ခဏေလး ခဏေလး.. ပိုစ္ဆံုးေအာင္ ခဏေစာင့္ဖတ္ပါဦးေနာ္.. း)

သူက ရယ္ခိုင္းမွ ရယ္ရတာပါ

တကယ္ေတာ့ ရယ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ရယ္ျခင္းရဲ့ အေၾကာင္းရင္းက ရွိရမယ္မို႔လားဟင္၊ ရယ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း (ဥပမာ ဟာသတစ္ခုခု )ကုိ လူရဲ့နားစည္က ၾကားလုိက္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ ဦးေႏွာက္ကို သတင္းပို႔ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ရဲ့တစ္ေနရာကေန ဒါဟာ ရယ္စရာျဖစ္တယ္၊ ရယ္သင့္တယ္လို႔ အေျဖထုတ္လုပ္ခ်ိန္မွာ အျခားတစ္ေနရာမွာ ရယ္ဖို႔ အမိန္႔စာကပ္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ အဲဒီသတင္းကို အာရံုေၾကာေတြကတဆင့္ အဆင့္ဆင့္ လက္ဆင့္ကမ္း အမိန္႔ဆက္ထုတ္သြားျပီး အားလံုးသိသြားခ်ိန္မွာ မ်က္လံုးကစျပီး မ်က္ခံုး၊ မ်က္လံုး ၊ ႏွဖူးေၾကာ၊ ပါးစပ္၊ စသည္ျဖင့္ စတင္အလုပ္လုပ္ ရယ္ေတာ့တာပါပဲ။ ဦးေႏွာက္က ရယ္ခိုင္းမွ ရယ္တာပါ..။

ဒါက ဆန္းစစ္ယူဆခ်က္သာျဖစ္ေပမယ့္ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ရယ္ျခင္းတစ္ခုရဲ့ အစကို ခႏၱာေဗဒကေန ရွာေဖြလို႔ မရပါဘူး..။ ဘယ္အရာက စရယ္သလဲဆိုတာဟာ အခုအထိ ပေဟဠိျဖစ္ေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ရယ္ျခင္းဟာ ဦးေႏွာက္ရဲ့ ဘယ္အပိုင္းက စသလဲ

တကယ္ေတာ့ ရယ္ေမာျခင္းဟာ မိမိရဲ့ စိတ္ခံစားမႈကို ပတ္၀န္းက်င္ကို ေဖာ္ျပတဲ့ social cuesသာျဖစ္ပါတယ္။ ရယ္ျခင္းကို ဦးေႏွာက္ရဲ့ ဘယ္အပိုင္းက ထိန္းခ်ဴပ္အလုပ္လုပ္သလဲဆိုတာ အခုထိ အတိအက် ဆံုးျဖတ္လို႔ မရပါဘူး။ ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးျပီး သြတ္ျခာပါဒျဖစ္ေအာင္ ရူးသြပ္ေနတဲ့သူေတြဟာ ဘယ္လို အေၾကာင္းအခ်င္းအရာေၾကာင့္ တစ္ေယာက္တည္း ရယ္ေနၾကသလဲဆိုတာ စစ္ေဆးဖို႔ အင္မတန္မွ ခက္ခဲလွပါတယ္။ ပံုမွန္လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ေတာ့ ရယ္ဖို႔ အေၾကာင္းရင္း တစ္ခုခုေတာ့ သူမွာ ရွိေနမွာ ေသခ်ာတယ္မို႔လား..။

ရယ္တိုင္း ေပ်ာ္လို႔ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး

ကၽြန္မငယ္ငယ္က အိမ္နားမွာ အေၾကာအႏွိပ္ကု ဆရာ ဦးလွေသာင္းဆိုတာ ရွိပါတယ္။ သူ႔က ေဆးခန္းလိုမ်ိဳးဖြင့္ျပီး အႏွိပ္နဲ႔ ကုတာပါ။ လာကုသူေတြက ေလျဖတ္သူေတြ၊ အေၾကာဆဲြသလို ခံစားရသူေတြ၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာေၾကာင့္ အေၾကာေသသူေတြကို အေၾကာျပန္ဖြင့္ေပးတဲ့ ႏွိပ္နည္းနဲ႔ ကုတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သူက ဘယ္လို ႏွိပ္သလဲဆိုတာ ေသခ်ာ သြားမၾကည့္ဖူးေပမယ့္ သူ႔ေဆးခန္းက အိမ္နားမွာမို႔ ေဆးခန္းက အသံေတြေတာ့ အျမဲၾကားေနရပါတယ္။ ထူးဆန္းတာက ႏွိပ္လိုက္လို႔ နာလို႔ ညည္းညဴသံအျပင္ ရယ္သံ၊ ရိႈက္ၾကီးတငင္ ငိုသံေတြကို အျမဲၾကားရပါတယ္။ ေမးၾကည့္ေတာ့ ရယ္တဲ့သူက ရယ္ေၾကာကို ႏွိပ္ထားလို႔ ရယ္တာျဖစ္ျပီး ငိုတဲ့သူက ငိုေၾကာကို ႏွိပ္လို႔ ငိုတာျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ တကယ့္ကို ထူးဆန္းတဲ့ အေၾကာႏွိပ္နည္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ ႏွိပ္ျခင္ေၾကာင့္ရတဲ့ ငိုျခင္း၊ ရယ္ျခင္းဟာ ခႏၱာကိုယ္ရဲ့ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုရဲ့ လႈပ္ရွားမႈသက္သက္သာျဖစ္ျပီး စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေပ်ာ္ရႊင္မႈနဲ႔ေတာ့ ဆက္စပ္လိမ့္မယ္မဟုတ္ဘူးဆိုတာ ျမင္သာပါတယ္။

ဒါဆိုရင္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေပ်ာ္ရႊင္မႈနဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ ရယ္ျခင္းက ဘာလိုအရာေတြလဲ..

ခႏၱာကိုယ္ကို ခိုင္းေစလို႔ ရယ္ျခင္းက စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းကို မေပးနိုင္ေပမယ့္ ရယ္ရႊင္ဖြယ္ရာ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေတြ႔ျမင္ရလို႔ ရယ္တာကေတာ့ စိတ္က်န္းမာျခင္းကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါဆို ဘယ္လိုအရာေတြမွာ လူေတြက ရယ္ၾကသလဲ..။ ရယ္စရာေတြက တခါတခါ သဘာ၀အတိုင္း ျဖစ္ရမယ့္အရာကို ပံုမွန္မဟုတ္ပဲ ေတြ႔ရတဲ့အခါေတြမွာ ရယ္ျဖစ္တယ္။ ဥပမာ လူတစ္ေယာက္က သူ႔သူငယ္ခ်င္းကို ေတြ႔ေတာ့ ရယ္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ သူ႔သူငယ္ခ်င္းက အက်ီၤက်ယ္သီးကို ေျပာင္းျပန္တပ္ထားလို႔တဲ့။ တကယ္ေတာ့ သိပ္ေတာ့မထူးဆန္းသလိုပါ၊ ဒါေပမယ္ ပံုမွန္ အဲလို တပ္ေလ့တပ္ထ မရွိေတာ့ ထူးဆန္းေနျပန္တယ္။ ဒါေတာ့ ရယ္စရာလုပ္ျပီး ရယ္လိုက္တယ္။ ဒါပါပဲ..

ဒါေပမယ့္ ထူးဆန္းတာက ဦးေႏွာက္ကေနျပီး ဒါကို မရယ္နဲ႔၊ သူက စိတ္ဆိုးလိမ့္မယ္လို႔ ျပန္အေၾကာင္းျပန္ရင္ မရယ္ျပန္ဘူး။ ထူးဆန္းတယ္ေနာ္..။ အဲဒါကေတာ့ ေဘးပတ္၀န္းက်င္ေၾကာင့္ ရယ္တာပါ။

ကိုယ္ကိုယ္တိုင္က ေပ်ာ္ေနလို႔ ရယ္တယ္

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္က ေပ်ာ္ေနလို႔ ရယ္တာလည္း ရွိတယ္။ ကုိယ္က စိုးရိမ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို ေက်ာ္ျဖတ္လိုက္နိုင္တဲ့အခ်ိန္မွာ လူဟာ ေပ်ာ္ရႊင္တဲ့ ခံစားမႈေၾကာင့္ ရယ္မာတတ္တယ္။ ဥပမာ.. သတိုးသမီးအသစ္စက္စက္အေနႏွင့္ ဧည့္ခံပဲြဟာ သူမအတြက္ေတာ့ တကယ့္ စိတ္ေသာကကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ စားလို႔ ေကာင္းပါ့မလား၊ ဧည့္သည္ေတြက သေဘာက်ပါ့မလား၊ ငါ အားလံုးကို ဧည့္ခံနုိင္ပါ့မလားလို႔ လူၾကီးေတြကေကာ စိတ္ၾကည္ၾကည္သာသာနဲ႔ ျပီးဆံုးသြားပါ့မလား.. စသည္ျဖင့္ စိတ္ပူေနမွာ အမွန္ပါပဲ..။ ဧည့္ခံပဲြျပီးသြားခ်ိန္မွာ ေပါ့ပါးစြာ ရယ္ေမာလိုက္တဲ့ သူ႔ေပ်ာ္ရႊင္မႈဟာ “သူဟာ သူ႔ေသာကကို ေက်ာ္လႊားနိုင္ျပီ ဆိုတဲ့ ေအာင္ျမင္မႈကို ခံစားသိလိုက္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ သူမမွာ ေသာကသာ မရွိခဲ့ရင္ အခုလို႔ လြတ္လပ္ေပါ့ပါးတဲ့ ခံစားမႈကို ခံစားျပီး ထူးျပီး ရယ္ေမာျခင္းကို ျပဳေနမွာ မဟုတ္ပါဘူး..။

နာမည္ၾကီး စိတ္ပညာရွင္ ဆစ္ဂမန္ ဖရိုက္ (Sigmund Freud) ကလည္း ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ လူေတြဟာ အမ်ားက မလုပ္နဲ႔လို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အရာေတြကို လုပ္လိုတဲ့စိတ္ရွိတယ္။ အဲဒါကို ထြက္ေပါက္ေပးဖို႔ အတြက္ ဟာသေတြလုပ္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ သူကေတာ့ sex ကိစၥေတြကို ေျပာတာပါ။ အလိုမျပည့္တဲ့အခါ sex ဟာသမ်ားစြာကို ေျပာျပီး လူဟာ ရယ္တတ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က သူ႔အယူအဆကို လက္ခံေပမယ့္ တခ်ိဳ႕က လက္မခံပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လူေတြဟာ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တာကို မလုပ္ရတဲ့အခါေတြမွာလည္း မလုပ္ရတဲ့အဲဒီအရာေတြကို ဟာသအျဖစ္ ရယ္တတ္ၾကေသးတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ စိတ္ပညာရွင္အမ်ားက လက္ခံထားပါတယ္။ .. ဥပမာ.. “ငါကြာ ဟိုသစ္ေတာကို တစ္နာရီအတြင္း အျပီးျဖတ္ေျပးမယ္ဆံုးျဖတ္တာ မရပါဘူးကြာ။ ဟားဟား” “ေအးေလ မင္းကလည္း မျဖစ္နုိင္တာ လုပ္တာကိုး ဟားဟား”လို႔ ရယ္တာမ်ိဳးေပါ့..။

ရယ္ျခင္းဟာ ဘ၀ရဲ့ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု

ရယ္ျခင္းဟာ ဘ၀ရဲ့ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုလို႔ ေျပာရင္ လြန္တယ္လို႔ မထင္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ရယ္ျခင္းကို လူေတြရဲ့ အေသြးအသားက ေတာင္းဆို ေနတတ္လို႔ပါ။ စိတ္ေသာကေတြ မ်ားလာတဲ့အခါ၊ ပင္ပန္းမႈေတြ မ်ားလာတဲ့အခါ၊ စိတ္ေသာကကို မျဖတ္ေက်ာ္နိုင္ေသးလည္းပဲ စိတ္တဒဂၤ ေမ့ထားဖို႔အတြက္ လူေတြက ရယ္နိုင္ဖို႔ ၾကိဳးစားၾကပါတယ္။ သဘာ၀အတိုင္း ပတ္၀န္းက်င္ကို မရယ္နိုင္ေတာ့တဲ့အခါ လူအမ်ားကို ရယ္ေစဖို႔ တမင္ရယ္စရာ ဖန္တီးေပးတဲ့ လူရႊင္ေတာ္ေတြဟာ ေခတ္အဆက္ဆက္ နုိင္ငံတိုင္းမွာ ရွိလာၾကတယ္။ ဟာသေတြကို လိုအပ္တဲ့အတြက္လည္း ဟာသ ျပဇာတ္ေတြ၊ ဟာသမင္းသားေတြဟာ လူၾကိဳက္မ်ားရတာေပါ့။ လူေတြက အဲဒါေတြ၊ အဲလို လူေတြကို လိုအပ္တယ္ေလ..

ရယ္ျခင္းဟာ ခံစားမႈ တင္းအားေတြကို ေလ်ာ့ေစတယ္

ရယ္ျခင္းဟာ စိတ္ခံစားမႈ တင္းအားေတြကို ေလ်ာ့ေစတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အစည္းအေ၀းေတြမွာ စကားေျပာၾကတဲ့သူေတြဟာ အေရးၾကီးတဲ့ ေတာင္းဆိုမႈေတြ၊ ေဆြးေႏြးမႈေတြ မလုပ္မွီ ဟာသေတြ ေျပာလို႔ စၾကတယ္။ ဟာသႏြယ္လို႔ စကားကို စေျပာလိုက္တာဟာ ပရိတ္သတ္နဲ႔ ကိုယ့္ရဲ့အၾကား ရင္းႏွီးမႈကို ရယူလိုက္တာျဖစ္သလို ပရိတ္သတ္ကုိ ရွိန္ေနတဲ့ ကိုယ့္ရဲ့စိတ္လႈပ္ရွားမႈကို ေျဖေဖ်ာက္လိုက္တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ကေလးဘ၀ကတဲက ရယ္တတ္ဖို႔ အေရးၾကီးတယ္

ေမြးဖြားျပီး ၈ရက္သားကေလးေလာက္က စျပီး ျပံဳးျခင္းအတတ္ကို တတ္ၾကတယ္။ တခ်ိဳ႔ဆို အိပ္ရင္းေတာင္ ျပံဳးေနတယ္။ ေနာက္ ၁လသားေလာက္ကေလးဆိုရင္ အိပ္ရင္း ခိုးခုိးခစ္ခစ္အသံေလးေတြ ေတာင္ထြက္ျပီး ရယ္တာလည္း ေတြ႔ရလိမ့္မယ္။ ကၽြန္မအဖြားကဆို အဲဒါ နတ္သူငယ္က ခ်စ္လို႔ ျမဴေနလို႔ ကေလးရယ္တာလို႔ ေျပာျပေလ့ရွိပါတယ္..။

စိတ္ပညာရွင္ အမ်ားစုကေတာ့ ကေလးဟာ မိခင္နို႔ကို စို႔ျပီး ဗိုက္၀သြားတဲ့အခ်ိန္၊ ေႏြးေထြးမႈနဲ႔ သက္ေတာင့္သက္သာ ရွိတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ ၎ခံစားခ်က္ေတြကို သာယာလို႔ (သေဘာက်လို႔) ေက်နပ္ေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပတဲ့ လကၡဏာလို႔ ဆိုပါတယ္။ ကေလးေတြ စတင္ျပံဳးတတ္၊ ရယ္တတ္ျခင္းဟာ သူ႔ရဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖံြျဖိဳးေနျခင္းရဲ့ လကၡဏာလို႔ ဆိုပါတယ္။

အသက္ ၆ လကေန နည္းနည္း ပိုၾကီးလာတဲ့အခ်ိန္မွာ မိခင္မ်က္ႏွာကို ျမင္ရင္ ျပံဳးရယ္တတ္တာဟာ သူက သူ႔ရင္ထဲက ရင္းႏွီးမႈကို ေဖာ္ညႊန္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး အသက္ ၆ လကေန တစ္ႏွစ္အၾကားမွာေတာ့ သူ႔ဘ၀တစ္ေလ်ာက္လံုးမွာ ဘယ္လိုအရာေတြကို ရယ္ရမယ္ဆိုတာကို စတင္သင္ယူေနျပီျဖစ္တယ္လို႔ ေယးလ္ တကၠသိုလ္က စိတ္ပညာရွင္ ေဒါက္တာ Levineက ဆိုပါတယ္။

ဥပမာ.. အေဖျဖစ္သူက ကေလးကို တူတူေရ ၀ါးဆိုျပီး မ်က္ႏွာကို လက္၀ါးနဲ႔ ကြယ္ျပီး ျမဴတဲ့အခါ ကေလးက ပထမဆံုး အေတြ႔အၾကံဳမွာ သူ႔အေဖ မ်က္ႏွာေပ်ာက္သြားမွာ စိုးလို႔ စိတ္ပူတဲ့ ခံစားခ်က္ကို ခံစားရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္၀ါးေနာက္ကေန အေဖ့မ်က္ႏွာ ထြက္လာခ်ိန္မွာေတာ့ စိတ္ေအးသြားျပီး လြတ္လပ္စြာ အသံထြက္ ရယ္ပါတယ္။ ဒီလိုရယ္တာဟာ ပထမဆံုးအၾကိမ္တင္ မကပါဘူး၊ ဘယ္ႏွၾကိမ္လုပ္လုပ္ ရယ္တာပါပဲ။ အေဖ့မ်က္ႏွာဟာ လက္၀ါးေနာက္ကေန ရုတ္တရက္ ထြက္လာမယ္ဆိုတာ ကေလးဟာ သိေပမယ့္ ဂိမ္းတစ္ခုလိုပဲ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ရယ္ဖို႔ အသင့္ျပင္ေနတာကို သတိထားမိလိုက္ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီလို ရယ္တတ္ျခင္းဟာ တခ်ိန္ (အသက္ၾကီးသြားခ်ိန္အထိ)မွာ စိတ္ညစ္ညဴးစရာေတြကို ေက်ာ္လြန္သြားတိုင္း ရယ္ျဖစ္ဖို႔ သင္ယူသြားတာပါပဲ..။

Levineက “လူေတြဟာ စိတ္ညစ္စရာတစ္ခုကေန လြတ္ေျမာက္သြားတဲ့အခါ ရယ္ေလ့ ရွိတယ္”လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒါကို ကေလး အသက္ ၆ လသားက စျပီး တတ္ေျမာက္တတ္ပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ရယ္ရယ္ ရယ္တာ ေကာင္းပါတယ္

ဒါေၾကာင့္ စိတ္ပညာရွင္ ေဒါက္တာ Levine က ေျပာပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပဲ ရယ္ရယ္၊ ရယ္လိုက္ျခင္းဟာ ေကာင္းပါတယ္။ စိတ္ေသာကကို ပူပန္ေနခ်ိန္ကို တိုနိုင္သေလာက္ တုိေအာင္ ေစာေစာေလး ရယ္ပစ္လိုက္ၾကပါ။ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံေရး နယ္ပယ္မွာလည္း ခင္မင္စြာ အားရပါးရ ရယ္ျပီး ျငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ ရင္းႏွီးတဲ့ ဆက္ႏြယ္မႈ ေလးေတြကို တည္ေဆာက္ၾကပါ...တဲ့

လသာည
Source: A. Arbor ရဲ့ Why we laugh (The University of Michigan Press, 2008)