တြယ္တာမွုလား၊ သံေယာဇဥ္လား။

မေန႔က သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က ေျပာတယ္။ သူမွာ ကိုယ္ေၾကာင့္ ငိုရတာမ်ားျပီတဲ့။ သူ႔ဘ၀မွာ အခုလို ငိုရတာလူႏွစ္ေယာက္ေၾကာင့္ တဲ့။ အဲဒီထဲက တစ္ေယာက္က ကိုယ္ေပါ့ေလ။

တကယ္ဆို သူငိုေအာင္ ကိုယ္ဘာမွ မလုပ္မိဘူးလားလို႔ပဲ။:P (ကိုယ္အတြက္ဆိုျပီးလည္း ကိုယ္ေရွ႕ မွာေတာ့ သူ ငိုတာမျမင္ဖူးဘူးပါ။) ျပီးေတာ့ သူက “ခင္လုိ႔ မင္လို႔ ငိုတာေပါ့” လို႔ ေျပာျပန္ေရာ။ အင္း ...ဘာေျပာရမလဲ။ကိုယ္ကို “ခင္လို႔ ” ဆိုေတာ့ လည္း ခြင့္လြတ္ရေတာ့မွာေပါ့ေလ.။ ရပါတယ္ ငိုပါ..။ ေၾသာ္ မွားလို႔ မငိုပါနဲ႔။

လူတိုင္းလူတိုင္း ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳး နဲ႔ အခ်င္းခ်င္း ခင္မင္သံေယာဇဥ္တြယ္ၾကတယ္။ သူနဲ႔ မတူေပမဲ့ ကိုယ္လည္းလူေတြကို ခင္တတ္ပါတယ္။ဒါေပမဲ့ မငုိတတ္ဘူး။ ဒါနဲ႔ စဥ္းစားမိတယ္ လူေတြ ဘာလို႔ ပံုစံမတူသံေယာဇဥ္တြယ္တာၾကသလဲ လို႔။

အနားရိွတဲ့ စိတ္ပညာစာအုပ္ၾကီးလွန္ျပီး ရွာဖတ္လိုက္တာ အခုေတာ့ ရွင္းသြားသလိုပဲ။ ဒါနဲ႔ပဲ ဒီစာကိုေရးျဖစ္သြားတယ္။

Attachment ကို ျမန္မာလို ဘယ္လို ေခၚမွန္းမသိလို႔ လြယ္လြယ္ပဲ တြယ္တာမွုသံေယာဇဥ္ လို႔ ဘာသာျပန္လုိက္ပါတယ္။

တြယ္တာမွုသံေယာဇဥ္ဆိုတာ ကေလးဘ၀က စတာပါ။ကေလးေလးဘ၀က ကိုယ္ကို ျပဳစု ဂရုစိုက္တဲ့ သူကို စတင္တြယ္တာတယ္။ပထမဆံုးက အေမ ေပါ့ေလ။ အေမ၊ အေဖ၊ အဘိုးအဘြား၊ ေမာင္ႏွမ၊ အေဒၚ ဦးေလး စသည္...ကိုယ္ပတ္၀န္းက်င္ကသူေတြေပါ။ ဒီအခ်ိန္ရခဲ့တဲ့ ၾကင္နာမွု ဂရုစိုက္မွု ဒီဂရီနဲ႔ ၾကင္နာမွု ပံုစံက ကေလးငယ္ရဲ့ တြယ္တာမွု သံေယာဇဥ္ပံုစံကို ပံုသြင္းေပးတာပါ။ ( အခ်ိန္ရတဲ့အခါ ဒီအေၾကာင္း အေသးစိတ္ ေရးဦးမယ္လို႔ စဥ္းစားထားတယ္။)

ဒီလိုနဲ႔ ကေလးဘ၀ကို ေက်ာ္လြန္ျပီးတဲ့ေနာက္ လူၾကီးျဖစ္လာတယ္။ ကိုယ္ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြနဲ႔ ဆက္ဆံရတဲ့အခါ တြယ္တာမွုပံုစံ က လူတစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး မတူေတာ့ဘူး။
တြယ္တာမွုပံုစံက အေသးစိတ္ေျပာရင္ အမ်ားၾကီးပါ။ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ေျပာရယင္ ၄မ်ိဳးရိွတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ပံုစံ ၁။ Secure attachment
ပံုစံ၁တြယ္တာမွုရိွသူက ပင္ကိုယ္စိတ္ကကို သူမ်ားနဲ႔ မိတ္ေဆြျဖစ္လြယ္တယ္။ သူမ်ားနဲ႔ အလိုက္အထိုက္ ေနတတ္တယ္။ သူမ်ားက ခင္လာရင္လည္း လြယ္လြယ္ ျပန္ခင္လိုက္တယ္။ သူမ်ားက မခင္ေတာ့ရင္လည္း သူကသိပ္၀မ္းမနည္းဘူး။ ခင္သူမရိွတစ္ေယာက္တည္းျဖစ္လည္း စိတ္မညစ္တတ္ဘူး။လြတ္လပ္မွုနဲ႔ ရင္းႏီွးမွူ ကို မွ်တေအာင္ သေဘာထားတတ္တယ္။ ေနာက္ခံကေတာ့ ငယ္ငယ္က ေႏြးေထြးတဲ့၊အေကာင္းျမင္စိတ္ရိွတဲ့ မိသားစုေရာ၊ ပတ္၀န္းက်င္မွာပါ ၾကီးျပင္းလာရလို႔ စိတ္ပညာရွင္ေတြက ဆိုပါတယ္။

ပံုစံ ၂။ Anxious-preoccupied attachment
ပံုစံ၂တြယ္တာမွုရိွသူက သူမ်ားေတြနဲ႔မိတ္ေဆြျဖစ္ခ်င္တယ္။ ခင္ခ်င္တယ္။ ခင္မိတဲ့သူအေပၚ အတြင္းက်က် ေပါင္းသင္းခင္မင္တယ္။ ခင္မင္သူဆီမွ ရင္းႏွီးမွအျပင္ အသိအမွတ္ျပဳမွု၊ ေထာက္ခံမွု၊ ခ်ီးက်ဴးမွုစတာေတြပါ ရယူခ်င္သူျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ သူမ်ားေတြက သူခင္သလို မခင္ဘူး၊ သူ တန္ဖိုးထားတဲ့ အရာေတြကို တန္ဖိုးမထားၾကဖူးလို႔ အျမဲသံသယရွိေနတတ္တယ္။“လူေတြက ငါခင္သလိုမခင္ဘူး၊ ငါလုပ္သမွ်ကို အသိအမွတ္ မျပဳဘူး” လုိ႔ အျမဲေျပာေနတတ္တယ္။ ခင္မင္တဲ့သူအေပၚ သံသယေတြ ပူပန္ေသာကေတြေရာက္ျပီး အျမဲစိတ္ေကာက္တတ္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ေပါက္ကြဲတတ္တယ္။ မိတ္ေဆြအေပၚ မီွခိုလြန္းျပီး ရင္းႏီွးမွူလြန္လို႔ လြတ္လပ္မွုဆံုးရွံဳးေနသူျဖစ္တတ္တယ္။ အေၾကာင္းရင္းခံကေတာ့့ ငယ္ရြယ္စဥ္ မိဘ ေဆြမ်ိဳး ေမာင္ႏွမေတြ ရဲ့ ေႏြးေထြးတဲ့ၾကင္နာမွု၊ ဂရုစိုက္မွုအစား ပတ္၀န္းက်င္ရဲ့ အျပစ္တင္မွုေတြကိုပဲ မ်ားရခဲ့ရလို႔ပါ။

ပံုစံ ၃။ Dismissive-avoidant attachment
ပံုစံ၃ တြယ္တာမွုရိွသူက သူမ်ားနဲ႔ ုရင္းရင္းႏွီးႏွီးကို မေပါင္းခ်င္ဘူး။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေနခ်င္တယ္။ အေႏွာင္အဖဲြ႔ကို မၾကိဳက္ဘူး။လြတ္လပ္မွုကို ၾကိဳက္လြန္းတဲ့အတြက္ သူနားကို အေႏွာင္အဖဲြ႔ႏွင့္ ကပ္လာတဲ့လူေတြကို ေအာ္ဟစ္ေမာင္းထုတ္ခ်င္သူျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူအကူအညီကိိုုမွ မယူပဲ အရာရာကို ကိုယ္စိတ္ၾကိဳက္ လုပ္ရင္း ကိုယ္ကိုယ္ကို ေက်နပ္ေနသူျဖစ္ပါတယ္။ အေပါင္းအသင္းဆိုတာ မရိွလည္း ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆသူျဖစ္တယ္။ တခါတရံ ကိုယ္ကိုယ္ကိုကလဲြရင္ ပတ္၀န္းက်င္ကို သိပ္ျပီး အေကာင္းမျမင္ခ်င္ဘူး။တကယ္က သူတို႔ဟာ ေႏြးေထြးတဲ့ၾကင္နာမွုကိုလုိခ်င္သူေတြျဖစ္ေပမဲ့ ျငင္းပယ္ခံရမွာကို ေၾကာက္လို႔ တြယ္တာမွုကို ျငင္းဆန္ေနတဲ့ ဖီလင္သမားေတြပါ တဲ့။ အဲဒါကေတာ့ ငယ္ရြယ္စဥ္ မိဘ ေဆြမ်ိဳး ေမာင္ႏွမေတြ ရဲ့ ေႏြးေထြးတဲ့ၾကင္နာမွု၊ ဂရုစိုက္မွုစသည္..တို႔ကို သိပ္မရခဲ့လို႔ပါ။ (ေမာင္ႏွမထဲမွာ အလတ္ေတြက ဒါမ်ိဳးဖီလင္ရိွေနတတ္ပါတယ္။)

ပံုစံ ၄။ Fearful-avoidant attachment
ပံုစံ၃ တြယ္တာမွုရိွသူကေတာ့ သူမ်ားေတြကို ခင္ခ်င္ေပမဲ့ မခင္ရဲသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။သူမ်ားေတြကို မယံုရဲ၊ ရင္းရင္းႏီွးႏွီး မေပါင္းရဲဘူး။ သူမ်ားကို ရင္းရင္းႏွီးႏွီးေပါင္းလိုက္လို႔ ကိုယ္ခံစားရသြားရမွာမ်ိဳးကုိ ေၾကာက္တယ္။ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး အေတြးအမ်ိဳးမ်ိဳးုရွိေနတတ္တယ္။ စိတ္ထဲမွာ ရင္းရင္းႏီွးႏွီးခင္မင္ေနျပီး၊ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းမခင္မင္ရဲတဲ့ စိတ္အခံေၾကာင့္ အေကာင္းျမင္စိတ္ထက္ အဆိုးျမင္စိတ္က ပိုမ်ားေနတတ္တယ္။ခင္မင္္မွုအေပၚ သံသယအျမဲရိွေနတတ္တယ္။ သူမ်ားကအာရံုစူးစိုက္လာမွာကိုလည္း ေၾကာက္ေနတာေၾကာင့္ တြယ္တာမွုကို ျငင္းဆန္ေနတဲ့ ဖီလင္သမားေတြပါ တဲ့။ အဲဒါကေတာ့ ငယ္ရြယ္စဥ္ မိဘ ေဆြမ်ိဳး ေမာင္ႏွမေတြ ရဲ့ ေႏြးေထြးတဲ့ၾကင္နာမွု၊ ဂရုစိုက္မွုကိုခံယူခြင့္ ေတာ္ေတာ္ေလး နည္းခဲ့ရရွာလို႔ပါ တဲ့။

ဒီပံုစံ၄မ်ိဳးက အၾကမ္းဖ်င္းေျပာတာပါ။

တကယ္ေတာ့ လူတိုင္းမွာရိွတဲ့ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး၊ အက်င့္စရိုက္လကၡဏာ ဆိုတာ ေနာက္ခံအေၾကာင္းအရာ ၊အခ်က္အလက္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚ မူတည္တာမိုလို႔ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုတည္းနဲ႔ ္ေတာ့ ဆံုးျဖတ္လို႔ မရဘူးေပါ့။

အခုလည္းဘဲ အားလံုးေသာ အခ်က္အလက္ေတြေပါင္းစည္းလိုက္တဲ့အခါတစ္ခုေသာျဒပ္၀တၳဳက ေတာ့ လ သာ ည ျဖစ္လာပါသည္။

မွတ္ခ်က္။ လ သာ ညသည္ ပံုစံ ၁ မ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားခ်င္ေသာ္လည္း ပံုစံ ၃ ရဲ့ ရာခိုင္ႏွုန္း မ်ားမ်ားကို လက္ရိွပိုင္ဆိုင္ေနသလားဟု ထင္မိပါသည္။

လသာည