မတူကဲြျပား ျခားနားခ်က္မ်ား

ကၽြန္မ့သူငယ္ခ်င္းေတြက လသာညရယ္.. ဒါေတြထပ္ေနျပီေလလို႔ ေျပာလည္း ခံရမွာပါ း)) ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မအတြက္ေတာ့ ေလ့လာလို႔ကို မကုန္ေသးဘူးရယ္။ ဟုတ္တယ္ေလ.. သဘာ၀လူ႔ေလာကၾကီးထဲမွာ ၂မ်ိဳးထဲသာ ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသားနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ့ ကြာျခားခ်က္ေတြကို ေရွးယခင္ကစျပီး ယခုအထိ အမ်ားၾကီး စိတ္၀င္တစား ေလ့လာၾက ၊ သုေတသနလုပ္ၾကဆိုေတာ့ လသာညလည္း ေလ့လာလို႔ မဆံုးနိုင္ေပါ့။

ခႏၶာကိုယ္ ကြာျခားတာေတာ့ လူတိုင္း သိျပီးသား.ပါ.။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလိုကြာျခားခ်က္ေတြေၾကာင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ စြမ္းရည္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကြဲျပားရတာေတြကို ေရွးက လူေတြ သိပ္မသိခဲ့ဘူး။ အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီး တန္းတူအခြင့္အေရးရလိုမႈ ဆိုတာေတြ ရွိသလို၊ အမ်ိဳးသားမ်ားက အားၾကီးသူမို႔ အားႏဲြ႔သူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ငဲ့ညွာပါလို႔ ေတာင္းဆိုမႈေတြလည္း ရွိတယ္။

ဒီအတြက္ အခြင့္အေရးတူသင့္တဲ့ေနရာမွာ တူေပးပါဆိုေတာ့ မတူတဲ့အခ်က္ေတြ ေထာက္ျပလို႔ ျပႆနာေတြျဖစ္ရတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ငဲ့ညွာေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုေတာ့လည္း တဖက္သတ္ အနိုင္က်င့္ဖိႏွိပ္မႈေတြ ျဖစ္ရျပန္တယ္။ ဒီမတူကဲြျပားမႈေတြ အေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ပညာရွင္ေတြကလည္း ၾကိဳးစားေလ့လာ သုေတသနျပဳခဲ့ၾကတယ္။ (အခုလည္း ေလ့လာေနဆဲပါပဲ..။) အဲ့ဒီအထဲမွာ စိတ္ပညာရွင္ေတြလည္း ပါပါတယ္။

စိတ္ပညာရွင္ေတြ ေလ့လာတာကေတာ့ အမ်ိဳးသားနဲ႔ အမ်ိဳးသမီး ခႏၶာကိုယ္ဖဲြ႔စည္းပံုေတြ မတူတာေၾကာင့္ စြမ္းရည္ေတြ မတူကဲြျပားရပံုေတြအျပင္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာေတြ ကဲြျပားရပံုေတြကို အဓိကထား ေလ့လာၾကပါတယ္။ ဒါေတြကို နားလည္ထားျခင္းအားျဖင့္ ကိုယ္နဲ႔ (လိင္)အမ်ိဳးအစား မတူတဲ့ ကိုယ့္ရဲ့ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြ၊ ကိုယ့္ရည္းစား၊ ကိုယ့္အိမ္ေထာင္ဖက္ စသည္တို႔ကို နားလည္ေပးနိုင္လာမယ္လို႔ ယံုၾကည္မိတယ္။

အခုလည္း ပညာရွင္ Amber Hensleyက စုစည္းတင္ျပထားတဲ့ မိန္းမနဲ႔ ေယာက္်ားရဲ့ မတူတဲ့ ဦးေႏွာက္စြမ္းရည္ေတြအေၾကာင္း ေယဘုယ်အခ်က္ၾကီး ၁၀ခ်က္က ေတာ္ေတာ္စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းတာမို႔ မွ်ေ၀ေပးလိုက္ပါတယ္။

မွတ္စုကို ျပန္မွ်တာမို႔ စာသားနည္းနည္းဆန္ရင္ ခြင့္လႊတ္ပါေနာ္.. ။

၁။ နာက်င္မႈ

နာက်င္ခံစားမႈနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးလည္း အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ အမ်ိဳးသားကဲြျပားပါတယ္။ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ နာက်င္မႈခံစားခ်က္ေတြ ေလ်ာ့နည္းေစဖို႔အတြက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ အမ်ိဳးသားမ်ားထက္ ေမာ္ဖင္းဓါတ္ (morphine) ပိုလိုအပ္တယ္လို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ နာက်င္ေနစဥ္ ျဖစ္တည္တဲ့ ဦးေႏွာက္ရဲ့လႈပ္ရွားမႈအပိုင္းကို amygdalaလို႔ ေခၚပါတယ္။

ပံုမွာ ေတြ႔တဲ့အတိုင္း အမ်ိဳးသားမ်ားထက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက amygdala အပိုင္းပိုမ်ားတာကို ေတြ႔နိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက နာက်င္မႈကို ပိုခံစားရၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ (ပံုကို ဒီေနရာက ယူပါတယ္)

၂။ ဦးေႏွာက္ျခမ္းအလုပ္လုပ္ပံု ကဲြျပားျခင္း

အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ဦးေႏွာက္ရဲ့ လက္၀ဲဘက္ျခမ္းေရာ၊ လက္ယာဘက္ျခမ္းေရာ အလုပ္လုပ္ေပမယ့္ အမ်ိဳးသားမ်ားဟာ လက္၀ဲဘက္ ဦးေႏွာက္ျခမ္းက ပိုအလုပ္လုပ္သူမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပႆနာ ေျဖရွင္းပံု မတူတာျဖစ္ပါတယ္။ (ဒါကေတာ့ အရင္က (ဒီေနရာမွာ အက်ယ္)ေရးျပီးသားမို႔ ထပ္မေရးေတာ့ဘူးရယ္)

၃။ ဦးေႏွာက္ရဲ့ အရြယ္အစား.

အမ်ိဳးသားဦးေႏွာက္က အမ်ိဳးသမီးဦးေႏွာက္ထက္ ၁၁-၁၂% ပိုၾကီးပါတယ္။ ဦးေႏွာက္အတြင္း ဆဲလ္ကလည္း ၄%ပိုမ်ားျပီး ဦးေႏွာက္တစ္သွ်ဴး ၁၀၀ ဂရမ္ခန္႔ ပိုမ်ားပါတယ္။ အရြယ္အစားၾကီးျခင္းဟာ ဥာဏ္ရည္ကိုေတာ့ ထူးျပီး အက်ိဳးမသက္ေရာက္ေစပါဘူးတဲ့.. (အဟိ စကားနိုင္လုလိုသူမ်ား း)) ။ အမ်ိဳးသားေတြဟာ ၾကြက္သားပမာဏပိုမ်ားရျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ပို ၾကီးထြားျခင္းေၾကာင့္ neuronေတြကို ပိုထိန္းခ်ဴပ္ဖို႔ လိုအပ္ျခင္းေၾကာင့္သာ ဦးေႏွာက္အရြယ္အစားပို ၾကီးရျခင္းျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အေသးစိတ္ဖတ္လို႔ ရပါတယ္။

၄။ သခ်ာၤစြမ္းရည္ ႏွင့္ ဘာသာစကား

ဦးေႏွာက္ရဲ့ (inferior-parietal lobule (IPL))ဟာ အမ်ိဳးသားမ်ားက အမ်ိဳးသမီးမ်ားထက္ ၁၀ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ေက်ာ္ ၾကီးပါတယ္။ အတိအက်ေျပာရရင္ လက္၀ဲဘက္ျခမ္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအျခမ္းဟာ သခ်ာၤစြမ္းရည္ကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္၀င္စားစရာ တစ္ခုကို ေျပာျပရရင္ ပညာရွင္ၾကီး အိုင္စတိုင္းရဲ့ IPLဟာ ပံုမွန္ထက္ အမ်ားၾကီးၾကီးမားတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကေတာ့ အမ်ိဳးသားမ်ားထက္ လက္ယာဘက္ျခမ္းပိုပါတဲ့အတြက္အေသးစိတ္ အာရံုခံစားခ်က္မ်ားကို ပိုသိေစပါတယ္။ ဥပမာ.. ညလည္ေခါင္ ကေလးငိုသံ သဲ့သဲ့ကအစ ၾကားနိုင္တာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။

ဘာသာစကားနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ လုပ္ေဆာင္နိုင္စြမ္းဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ အားသာပါတယ္။ စကားပရိယာယ္ ၾကြယ္၀ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ အမ်ိဳးသားမ်ားမွ လက္၀ဲဦးေႏွာက္တျခမ္းပဲ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ အတြက္ ဘာသာစကားေျပာနိုင္တဲ့ အပိုင္းအားနည္းေနျပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားကေတာ့ လက္၀ဲေရာ လက္ယာေရာ ႏွစ္ျခမ္းရွိတဲ့အတြက္ စကားပရိယာယ္ၾကြယ္၀ေနေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေသးစိတ္သိခ်င္ရင္ ဒီေနရာကို ညႊန္းပါတယ္။

၅။ အမ်ားနဲ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရး

သာမန္အားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ အမ်ိဳးသားမ်ားထက္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးေကာင္းပါတယ္။ အုပ္စုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာတစ္ခုကို စကားပရိယာယ္နဲ႔ ေျဖရွင္းတတ္တယ္။ စကားလံုးမဲ့ အမူအရာေတြ၊ စကားသံအနိမ့္အျမင့္ေတြ၊ မ်က္ရိပ္မ်က္ကဲျဖင့္ ခံစားနားလည္မႈ၊ စာနာ နားလည္ေပးမႈေတြ စသည္တို႔ကို လုပ္နုိင္တယ္။

ဒီအခ်ိန္မွာ အမ်ိဳးသားမ်ားကေတာ့ ေပၚလာတဲ့ ျပႆနာပဲျဖစ္ျဖစ္ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ဖို႔ပဲ ေတြးခ်င္တယ္။ ဓါးခ်င္းသာ ယွဥ္ပစ္လုိက္ခ်င္တယ္၊ စကားအက်ယ္ခ်ဲ သိပ္မေျပာခ်င္ဘူး။ စိတ္ကူးရရင္ ခ်က္ခ်င္း လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ ေဖာ္လိုက္ခ်င္တယ္။ စကားလည္း ပံုမွန္အားျဖင့္နည္းတယ္။ အုပ္စုနဲ႔ အျမဲတရုန္းရုန္း ေနလိုစိတ္ သိပ္မရွိဘူး..။ ဒါေၾကာင့္ ေယာက္်ားအခ်င္းခ်င္း မိန္းမအခ်င္းခ်င္း ခင္မင္မိတ္ဖဲြ႔ပံုက ဘယ္လိုမွ မတူနိုင္ဘူး။

၆။ စိတ္တင္းအား (stress)ကို တုန္႔ျပန္ပံု

စိတ္ဖိအား၊ တင္းအားေတြမ်ားလာရင္ အမ်ိဳးသားမ်ားက အေျခအေနတစ္ခုကို "fight or flight" နဲ႔ တုန္႔ျပန္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကေတာ့ ၎အေျခအေနကို ခ်ဥ္းကပ္ျပီး ၾကင္နာစြာ ေျဖရွင္းဖို႔၊ ရင္းႏွီးစြာ ဆက္ဆံေပးဖို႔ ၾကိဳးစားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ စိတ္ပညာရွင္ Shelley E. Taylorက အဲဒါကို tend and befriend"လို႔ ေခၚပါတယ္။ မိမိကိုယ္တိုင္နဲ႔ မိမိသားသမီးမ်ားကို ၾကင္နာစြာဆက္ဆံေပးျခင္း၊ မိမိ၏ အေပါင္းအသင္းမ်ားကို ရင္းႏွီးစြာ ဆက္ဆံလိုက္ျခင္းစသည္တို႔ျဖင့္ မိမိ စိတ္ဖိအားတင္းက်ပ္မႈကို ေျဖရွင္းၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

၇။ oxytocin ဟိုမုန္း ထုတ္လႊင္မႈ အနည္းအမ်ား ကဲြျပားမႈ

ဒီလို အမ်ိဳးသားနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးကဲြျပားတဲ့ ျပဳမႈပံုဟာ ဟိုမုန္းေပၚမွာလည္း အေျခခံပါတယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္းမွာ stress ရွိခ်ိန္မွာ oxytocinဆိုတဲ့ ဟိုမုန္းကို ထုတ္လႊင့္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ေတြ႔ရတဲ့ estrogen ဟိုမုန္းဟာ oxytocinကို ပိုမ်ားေစျပီး သူ႔ရလာဒ္က စိတ္ကို တည္ျငိမ္ေစတယ္။ မိခင္စိတ္ကို ပိုျဖစ္ေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အမ်ိဳးသားမ်ားမွာ ေတြ႔ရတဲ့ testosterone ကေတာ့ stress မ်ားခ်ိန္မွာ အမ်ားဆံုးထုတ္လႊင့္တတ္ျပီး oxytocin ဟိုမုန္းအားကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ တည္ျငိမ္ျခင္း ကို အားမေပးနိုင္ေတာ့ပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း အမ်ိဳးသားမ်ား စိတ္ဖိအားခံရလြန္းရင္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေပါက္ကြဲလြယ္တတ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ (အေသးစိတ္သိလိုလွ်င္ ဒီေနရာမွာ သြားေရာက္ေလ့လာနိုင္ပါတယ္။)

၈။ ဦးေႏွာက္ၾကီးရဲ့ အတြင္းပိုင္း ကဲြျပားမႈေၾကာင့္ စိတ္လႈပ္ရွားမႈကဲြျပားျခင္း

ဦးေႏွာက္ၾကီးရဲ့ အတြင္းပိုင္းမွာ limbic systemဆိုတာ ပံုမွာ ျမင္ရတာကို ေခၚတာပါ။

ေယဘုယ်အားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ limbic system ပိုနက္ရိႈင္းပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိတ္လႈပ္ရွားလြယ္သလို၊ ခံစားရတာကိုလည္း ေဖာ္ျပနိုင္စြမ္းပိုရွိတယ္။ ဒီစြမ္းရည္ေၾကာင့္လည္း ကေလးငယ္အတြက္ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ရာမွာ ကေလးရဲ့ ခံစားခ်က္ကို လက္ခံနားလည္ေပးနိုင္စြမ္း ပိုရွိတာျဖစ္ပါတယ္။ ၾကီးမားျပီး နက္ရိႈင္းတဲ့ limbic systemေၾကာင့္ ကေလးကိုယ္၀န္ရွိေနစဥ္၊ ကေလးကိုယ္၀န္ေမြးဖြားျပီးခ်ိန္ (ေနာက္ျပီး လစဥ္ ရာသီလာခ်ိန္)ေတြမွာ depression ၀င္ေစတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

၉။ အျမင္ျဖင့္ဆံုးျဖတ္နိုင္ေသာစြမ္းရည္ (spatial ability)

အမ်ိဳးသားမ်ားဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားထက္ အထက္ပါစြမ္းရည္ေကာင္းပါတယ္။ spatial IQ လို႔လည္း ေခၚတယ္။ အျမင္ျဖင့္ ဆံုးျဖတ္နိုင္ေသာစြမ္းရည္ဆိုတာ မိမိျမင္ရေသာ ပံုမ်ား အရာ၀တၱဳမ်ားကို ေထာင့္အမ်ိဳးမ်ိဳးမွ အျမင္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို (အေတြးျဖင့္) လွည့္၍ ျမင္နိုင္စြမ္း၊ ပိုေသခ်ာေအာင္ ျဖည့္စြက္ေျပာရရင္ 3 D ၊2D စတဲ့ အျမင္ေတြနဲ႔ ေထာင့္စံု ျမင္နိုင္စြမ္းကို ဆိုပါတယ္။ ဒီစြမ္းရည္ျမင့္သူမ်ားဟာ လမ္းေျမပံုေတြကို အလြယ္မွတ္မိတယ္။ (အရင္က ေျမပံုမၾကည့္တတ္ေသာ မိန္းမဆိုျပီး (ဒီေနရာမွာ) ပိုစ္ေရးခဲ့ဖူးေသးတယ္)။ ေလ့လာခ်က္မ်ားအရ ဒီစြမ္းရည္ဟာ ကေလး ၅ လကစျပီး ျမင္သာလာတယ္လို႔ ဆိုျပီး ပတ္၀န္းက်င္ရဲ့ လႊမ္းမိုးမႈအမ်ားၾကီး ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္.. (စကားမစပ္.. လသာညရဲ့ Thesis က ဒီစြမ္းရည္နဲ႔ ပတ္သက္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိုက္ဆိုင္တဲ့အခါ သူငယ္ခ်င္းေတြကို ဒီစြမ္း၇ည္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ IQ ေမးခြန္းလႊာေလးေတြ ေမးခ်င္ေသးတယ္၊ ေျဖၾကည့္မလားဟင္ း))

၁၀။ စိတ္ကစင့္ကလ်ားျဖစ္မႈအလားအလာ ကဲြျပားျခင္း

ဦးေႏွာက္လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ၊ ဖဲြ႔စည္းပံုေတြ မတူတာေၾကာင့္ စိတ္ဓါတ္က်ျခင္း၊ စိတ္ပူပန္မႈမ်ားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့ စိတ္ကစင့္ကလ်ားျဖစ္မႈ အေျခအေနလည္း မတူပါဘူး..။ စိတ္ကစင့္ကလ်ားျဖစ္တဲ့အခါ အမ်ိဳးသားမ်ားဟာ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြ ( ႏႈတ္ထစ္၊ ဆံြအသြားတာမ်ိဳး) ပို ျဖစ္တတ္ျပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားကေတာ့ စိတ္ကူးယဥ္ကမာၻတစ္ခုကို ဖန္တီးတည္ေဆာက္ျပီး တစ္ေယာက္တည္း စကားေျပာေနတတ္တာမ်ိဳး အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ဒီထက္ပိုဆိုးရင္ ျဖစ္နိုင္တဲ့ စိတ္ေရာဂါေတြအေၾကာင္းေတာ့ လသာည အေသးစိတ္မသိတာမို႔ မရွင္းေတာ့ပါ။ ဆက္လက္ဖတ္ရႈလိုသူမ်ား ဒီေနရာက စာအုပ္ကို ဖတ္ဖို႔ ညႊန္းဆိုပါရေစ..။

ဟိဟိ.. ကဲ .. ဖတ္ရတာ ပ်င္းသြားျပီလား.. ။ အပ်င္းကို မွ်ေ၀ခံစားေပးသြားတဲ့ သူငယ္ခ်င္းမ်ားအားလံုးကို ေက်းဇူးအမ်ားၾကီး တင္ပါတယ္။
လသာည ျဖစ္ပါတယ္..။

Reference :
http://www.mastersofhealthcare.com/
http://en.wikipedia.org/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
မွတ္ဥာဏ္အေၾကာင္း