ၾကင္နာတတ္ေသာ္လည္း ရက္စက္သူ

တခ်ိဳ႔သူေတြက စိတ္ရင္းက ၾကင္နာတတ္ေပမယ့္ တခါတရံ ေတာ္ေတာ္ ရက္စက္တတ္ၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ..။ အေၾကာင္းရင္းေတြ အမ်ားၾကီးထဲက တစ္ေၾကာင္းကို ေျပာျပခ်င္တယ္..။

ဗီယက္နမ္ စစ္အတြင္း လူေပါင္းမ်ားစြာ ေသဆံုးသြားရျပီးတဲ့ေနာက္မွာ စိတ္ပညာရွင္ေတြက သံု႔ပန္းစစ္သားေတြကို စစ္ေဆးတဲ့အခါ သူတို႔အားလံုးဟာ စိတ္ထိခိုက္မႈေ၀ဒနာေတြကို အျပင္းအထန္ ခံစားေနၾကရတာကို ေတြ႔ရိွခဲ့ၾကတယ္။ စည္းကမ္းအမိန္႔ကို လိုက္နာျပီး လုပ္ခဲ့ရတဲ့အတြက္ လူေတြအမ်ားၾကီး ေသခဲ့ရတာကို သူတို႔ရင္ထဲမွာ ထိခုိက္ေနရေၾကာင္းလည္း ငိုေၾကြးရင္း ရင္ဖြင့္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါကုိ အေျခခံျပီး စိတ္သိပၸံပညာရွင္တစ္ဦးက စည္းကမ္းအမိန္႔တစ္ခုႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး လူတစ္ဦးရဲ့ အဆံုးစြန္လိုက္နာမႈ( extremes of obedience) နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး စမ္းသပ္မႈတစ္ခုကို ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ ပညာရွင္နာမည္က Milgram ( Stanley Milgram) ျဖစ္ပါတယ္..

စမ္းသပ္မႈက သာမန္အရပ္သားေတြကိုပဲ လုပ္ခဲ့တာပါ။ စမ္းသပ္ခ်က္က အရမ္းကို ရိုးပါတယ္။ စမ္းသပ္ခ်က္မွာ ပါ၀င္ေပးမယ့္ သူေတြကို ဆရာအျဖစ္ အစမ္းခန္႔ စာသင္ခိုင္းတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားကို တျခားအခန္းထဲမွာ ထားျပီး ဒီဘက္အခန္းကေနျပီး စာသင္ျပီး ေမးခြန္းေတြ ေမးရတယ္။ ေမးတာကို ေကာင္းေကာင္းေျဖနိုင္ရင္ ခ်ီးက်ဴးရျပီး မေျဖနိုင္ရင္ တပည့္ကို အျပစ္ေပးရတယ္။ အျပစ္က လွ်က္စစ္ေရွာ့ခ္ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစက္က ေအာက္က ပံုထဲက စက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

စက္မွာ အလြန္အားျပင္းတဲ့ ၁၅ ဗို႔ ကေန အသက္အႏၱရယ္ ထိခိုက္ေစနိုင္တဲ့ ၄၅၀ ဗို႔အထိ လႊတ္နိုင္တဲ့ ခလုပ္ေလးရွိပါတယ္။

ေက်ာင္းသားအျဖစ္ အသင္ခံရမယ့္သူကို အခုလို ၀ိုင္ယာၾကိဳးေတြနဲ႔ ဆက္ေပးထားတယ္။ အမွားေတြ ေျဖတာနဲ႔ သူတို႔ဟာ လွ်က္စစ္ေရွာ့ခ္ေပးတာ ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

စမ္းသပ္ခန္းမွာ ပါ၀င္မယ့္ သူ (အရပ္သား) ျဖစ္ပါတယ္။ သိပၸံစမ္းသပ္ခ်က္မွာ ပါ၀င္ေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္းနဲ႔ စမ္းသပ္ခ်က္ထဲက စည္းကမ္းကိုပဲ လိုက္နာေပးဖို႔လိုေၾကာင္း အရင္ဆံုး ေျပာတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဒီစမ္းသပ္ခ်က္မွာ ေက်ာင္းသားကို သင္ရမယ့္စာေတြ၊ ေမးရမယ့္ ေမးခြန္းေတြနဲ႔ မေျဖနိုင္ရင္ ေပးရမယ့္ အျပစ္ေပးရမယ့့္ စည္းကမ္းေတြကို ရွင္းျပပါတယ္..။

လွ်ပ္စစ္ေရွာ့ရဲ့ နာက်င္မႈကို ခန္႔မွန္းလို႔ ရေအာင္ နမူနာအေနနဲ႔ ၄၅ဗို႔ရွိတဲ့ လွ်က္စစ္ဗို႔ေလးကို စမ္းသပ္သူက စကားေျပာရင္း စမ္းသပ္ခံ အရပ္သား ေက်ာင္းဆရာလုပ္မယ့္သူ ကို(သူသတိမထားမိခင္ ရုပ္တရက္)လႊတ္ျပီး ျပသထားလိုက္တယ္။ ၄၅ ဗို႔ဟာ မျပင္းပါဘူး ။ ဒါေပမယ့္ ထိုသူ႔ေတာ့ မတ္တပ္ရပ္သြားေစတယ္..

အဲဒီေနာက္ေတာ့ စမ္းသပ္ခ်က္ကို စပါတယ္။ ဆရာဟာ တဖက္ခန္းကေနျပီး ေက်ာင္းသားကို စာသင္ျပီး စာေမးပါတယ္။ ေက်ာင္းသားက မေျဖနိုင္ပါဘူး...။ (မေျဖနိုင္ဆို အမွားေျဖဖို႔ သင္ထားတဲ့ စမ္းသပ္သူရဲ့ လူယံုျဖစ္လို႔ပါ)။ ဒီေတာ့ ဆရာလုပ္သူက အမွားေျဖတဲ့အတြက္ ျပစ္ဒဏ္စေပးရပါတယ္။ ၁၅ ဗို႔ေပါ့..။

ထပ္ျပီး သင္ပါတယ္။ ပိုလြယ္မယ့္ ေမးခြန္းကို ေမးတယ္..။ ေက်ာင္းသားကလည္း ထပ္မွားတယ္..။ ထပ္ျပီး ျပစ္ဒဏ္ေပးတယ္..၃၀ ဗို႔..။ ခလုပ္က ဗို႔ကို ျပန္ေလွ်ာ့လို႔မရဘူး..။ တိုးဖို႔ပဲ ရွိတယ္ေလ..

ဒီလိုနဲ႔ ေက်ာင္းသားဟာ မေျဖနိုင္ခဲ့ေလ.. ဆရာက အျပစ္ေပးရေလပါပဲ..။ လွ်ပ္စစ္ဗို႔ေတြ တိုးလာတယ္။ လွ်ပ္စစ္ဗို႔မ်ားလာတာနဲ႔ အမွ် ေက်ာင္းသားလုပ္သူရဲ့ ေအာ္ဟစ္ ညည္းညဴသံေတြက မခ်ိမဆန္႔အသံနဲ႔ ေပၚထြက္လာခဲ့တယ္..။

ဆရာလုပ္သူဟာ အသံေတြ ၾကားေနရေတာ့ ဆက္မလုပ္ပါရေစနဲ႔လို႔ ျငင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း စမ္းသပ္သူက သိပၸံစမ္းသပ္ခန္းကို ပူးေပါင္းပါ၀င္ေနခ်ိန္မွာ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စည္းကမ္းကို အတိအက် လိုက္နာပါလို႔ အမိန္႔ေပးျပီး ဆက္ျပီး ေမးခိုင္းပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ ေက်ာင္းဆရာဟာ ေက်ာင္းသားကို ဆက္လက္ျပီး အျပစ္ေတြ တိုးေပးေနခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ ေက်ာင္းဆရာလုပ္သူက မ်က္ရည္အ၀ိုင္းသားနဲ႔ ဆက္မလုပ္ခ်င္ေတာ့ပါလို႔ ေျပာတဲ့အထိ ေစာင့္ခဲ့တယ္။

အ့ံၾသစရာ ေကာင္းတာက စမ္းသပ္ခ်က္မွာ ပါ၀င္သူ ေယာက္်ား၊ မိန္းမအားလံုးရဲ့ ၆၅ % ဟာ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ လူေသနိုင္တဲ့ လွ်ပ္စစ္ဗို႔အား ၄၅၀ အထိ အျပစ္ေပးခဲ့ၾကတာကို ေတြ႔ရတယ္။ တခ်ိဳ႔ဆိုရင္ ေက်ာင္းသားက နာက်င္လို႔ ျပန္ေျပာျပီး နံရံကို ေျခနဲ႔ကန္တဲ့အခါ ဗို႔ ၃၀၀ကို non-stop ေပးျပီး ျပစ္ဒဏ္ခ်သူေတာင္ ပါ၀င္ပါေသးတယ္။

ေက်ာင္းသားအျဖစ္လုပ္ရသူကေတာ့ အစမ္းခန္႔ ေက်ာင္းဆရာမ်ားရဲ့ လက္မွာ အခါခါ ေသေနေတာ့တာပါပဲ..။ (တကယ္ေတာ့ စမ္းသပ္ခ်က္ထဲက ေက်ာင္းသားဟာ သရုပ္ေဆာင္ေကာင္းသူတစ္ဦးကို ဌားထားတဲ့ စမ္းသပ္သူရဲ့လူယံုျဖစ္ျပီး တကယ့္လွ်ပ္စစ္ၾကိဳးနဲ႔ သြယ္မထားပါဘူး။ ဟန္ေဆာင္ေအာ္ဟစ္ေပးေနခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္..။ ေတာ္ေသးတာေပါ့ေနာ္..။)

ဒီစမ္းသပ္ခ်က္ကေန ဘာကို ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့ၾကသလဲဆိုေတာ့ လူအမ်ားရဲ့ မသိစိတ္မွာ စည္းကမ္းလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့အခ်က္ေတြကို လိုက္နာမွျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆသြားျပီးတဲ့ေနာက္မွာ တဖက္သားအေပၚ ရက္စက္ရာ ေရာက္မွန္းသိေသာ္လည္း၊ နာက်င္ေနမယ္ဆိုတာကို ခံစားစာနာနိုင္ေသာ္လည္း သတ္မွတ္ခ်က္ေတြအေပၚ မ်က္စိမွိတ္ လိုက္နာမိသြားၾကတယ္ ဆိုတာပါပဲ...

Social Psychologist ျဖစ္တဲ့ Stanley Milgram ရဲ့ စမ္းသပ္ခ်က္ပါ။ အဲဒီ စမ္းသပ္ခ်က္ကို ေအာက္က ဗြီဒီယိုကေနျပီး အစအဆံုး ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။

ပိုစ္မတင္ခင္ ဒီအေၾကာင္းအရာကို ဖတ္ျပီး ဗြီဒီယိုကို ၾကည့္မိေတာ့ ဗြီဒီယိုထဲမွာ “မလုပ္ခ်င္ဘူး၊ မလုပ္ခ်င္ဘူး လို႔ ေျပာေနရင္း ေျပာေနရင္းကေန စည္းကမ္းကို ထိန္း၊ အမိန္႔ကို နာခံေနၾကတဲ့အတြက္ အျပစ္ေပးခလုတ္ေတြကို မ်က္စိမိွတ္ႏွိပ္ေနတဲ့ လူမ်ားစြာကို သတိထားမိတယ္” ။ သူတို႔ရင္ထဲလည္း ေၾကကဲြေနၾကရဲ့သားနဲ႔ ဘာလို႔မ်ား အဲဒီစိတ္အတိုင္း မေနနိုင္တာလဲလို႔ စိတ္ထဲကလည္း အျပစ္တင္မိတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း အဲဒါ တကယ္ျဖစ္တတ္တဲ့ သဘာ၀ဆိုေတာ့ သိလိုက္ရေတာ့.. ဘုရားကိုပဲ တမိတယ္။

သတ္မွတ္ထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း အမိန္႔အာဏာေတြကို လိုက္နာလိုစိတ္ ရွိတာ ေကာင္းတယ္ ဆိုေပမယ့္ အဲဒီစိတ္ဟာ မူရင္းက ၾကင္နာတတ္သူေတြေတာင္ ရက္စက္တတ္သူ ျဖစ္ေစတယ္....။ အဲလိုရက္စက္တတ္တဲ့ လူျဖစ္နိုင္ေခ်က အခုစမ္းသပ္ခ်က္အရ.. လူတစ္ရာမွာရဲ့ ၆၀ေက်ာ္ျဖစ္ေနတယ္။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ က်န္တဲ့ ၄၀ ထဲမွာ ကိုယ္ပါနိုင္ဖို႔နဲ႔ ဘယ္လိုအခ်ိန္၊ ဘယ္လိုအေျခအေန၊ ဘယ္လုိအခ်ိန္အခါေတြမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္နဲ႔ ပတ္သက္သူေတြ၊ ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္က သူေတြအပါအ၀င္ လူသားအားလံုးအေပၚကို နာက်င္ေအာင္ လုပ္မိသူ မျဖစ္ရပါေစနဲ႔လို႔ ဆုေတာင္းမိတယ္.. (ဗဟုသုတေပါ့ေနာ္..)

လသာည ျဖစ္ပါတယ္..