အမ်ားသေဘာ

တခါက ေက်ာင္းဆရာတစ္ဦးဟာ ေက်ာင္းသားေတြရဲ့ အျမင္ေတြကို သိခ်င္တာမို႔ စမ္းသပ္မႈတစ္ခုကို လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ေက်ာက္သင္ပုန္း(Blackboard) မွာ မ်ဥ္းတစ္ေၾကာင္းကို ဆဲြျပလိုက္တယ္..။ အဲဒါကို ၾကည့္မွတ္ခိုင္းျပီး ခဏေနေတာ့ ေက်ာက္သင္ပုန္းရဲ့ တျခမ္းမွာ မ်ဥ္းသံုးေၾကာင္းကို ဆဲြျပလိုက္တယ္..။ မ်ဥ္းသံုးေၾကာင္းထဲမွာ အေျဖမွန္တစ္ခုပါတဲ့အတြက္ အေျဖမွန္ကို ေရြးေပးဖို႔ ေက်ာင္းသားအားလံုးကို ေျပာလိုက္တယ္။

(Solomon E. Asch's experiment) ျဖစ္ပါတယ္

ဒီေမးခြန္းဟာ အရမ္းလြယ္ပါတယ္။ အေျဖမွန္ဟာ B ျဖစ္ပါတယ္။ လူတိုင္းသိနိုင္တဲ့ ေမးခြန္းကို ေမးလိုက္တဲ့ ဆရာဟာ ဒီေမးခြန္းကို လွည့္ကြက္တစ္ခုနဲ႔ ေမးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သူက ေနာက္ဆံုးက လာေျဖတဲ့ ေက်ာင္းသား တစ္ဦးကလဲြရင္ အတန္းသားအားလံုးကို ေမးခြန္းရဲ့အေျဖကို A ကို ေရြးဖို႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္..။ ဒါဆို A ကို ေရြးဖို႔ အေျပာမခံရတဲ့ ေက်ာင္းသားဟာ ဘယ္အေျဖကို ေရြးမယ ္လို႔ သင္ ထင္ပါသလဲ..

၀မ္းနည္းစရာေကာင္းစြာပဲ.. ထိုေက်ာင္းသားဟာ အေျဖမွန္ကို ေျဖဖို႔ၾကိဳးစားျပီးမွ အမ်ားအေျဖကို သာေျဖခဲ့ပါတယ္။ ဆရာက ဒါဟာ အုပ္စုရဲ့ လႊမ္းမိုးမႈေၾကာင့္သာ ျဖစ္မယ္လို႔ ေတြးမိတာမို႔ သူ႔အျမင္ ေသခ်ာဖို႔အတြက္ စာသင္ႏွစ္တစ္ႏွစ္အတြင္း တစ္ဦးခ်င္းစီ (၁၈ၾကိမ္) စမ္းသပ္မွန္း မသိေအာင္ တိတ္တိတ္ စမ္းသပ္ခဲ့တယ္။ သူ စမ္းသပ္ခဲ့တာ ေက်ာင္းသားေပါင္း ၂၃၀ကို ျဖစ္ပါတယ္။

စမ္းသပ္ခ်က္အရ ၃၆ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ ေက်ာင္းသားေတြဟာ အုပ္စုကေျဖတဲ့အေျဖကိုပဲ တခ်ိန္လံုး ေရြးခ်ယ္ၾကတာကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ဆရာက အေျဖမွန္သိသာေအာင္ မ်ဥ္းရဲ့ အရြယ္ကို (အေျဖမွန္နဲ႔ အေျဖမွား အရြယ္တအားကြာေအာင္ ) ေျပာင္းဆဲြခဲ့တယ္။ ဒါလည္းပဲ အုပ္စုရဲ့ group pressure က ဆက္ျပီး လႊမ္းမိုးေနတာကို ေတြ႔ခဲ့တယ္။ (တကယ္ေတာ့ သူတို႔ဟာ အေျဖကို သိရဲ့သားနဲ႔ အုပ္စုထဲမွာ ေနလိုစိတ္ေၾကာင့္ အမ်ားစုကို အတိုက္အခံ မျငင္းလိုစိတ္ေၾကာင့္ အေျဖမွန္ကုိ မစဥ္းစားပဲ ေခါင္းညိမ့္လိုက္ၾကတာလို႔ ဆရာ ေကာက္ခ်က္ခ်လိုက္ရပါတယ္)

ဆရာ့စမ္းသပ္ခ်က္မွာ ကိုယ့္အျမင္အတိုင္း ေျဖတဲ့သူအနည္းငယ္ကေတာ့ ဆက္လက္က်န္ေသးတာမို႔ သေဘာက်စြာ သူတို႔ရဲ့အျမင္ကို ေစာင့္ၾကည့္စမ္းသပ္မႈကို လုပ္ခဲ့တယ္။

အဲဒါကေတာ့ ပထမဆံုး ကိုယ့္အျမင္အတိုင္း အေျဖမွန္ကိုေျဖေနတဲ့ ေက်ာင္းသားကို အေဖာ္တစ္ေယာက္ တဲြေပးလိုက္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အေျဖမွန္ကို ေျဖေနသူဟာ သူနဲ႔ အေျဖတူ ေက်ာင္းသားရသြားတဲ့အခါ အေျဖမွန္ကိုပဲ အားရတက္ၾကြစြာ တင္ျပလာတာကို ေတြ႔ရတယ္။ ဒုတယအဆင့္အေနနဲ႔ ဒီလိုအေနအထားမွာ.. အေဖာ္ေက်ာင္းသားကို တဖက္လွည့္နဲ႔ အေျဖမွားကို တမင္ေျပာခိုင္းလိုက္တယ္။ ဒီအခါမွာ အေျဖမွန္ကို သာေျဖေလ့ရွိသူေက်ာင္းသား ဟာ သူ႔အေဖာ္ေျပာတဲ့ အေျဖမွားကို လိုက္လံေရြးခ်ယ္လာတာကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္.. (အေဖာ္မင္တတ္တဲ့ စိတ္ထားေလးေၾကာင့္ အမွန္တရားကို မ်က္ကြယ္ျပဳမိျခင္းဆိုတာကို ဆရာ လက္ခံလိုက္ရတယ္)

ဆရာဟာ ရလာဒ္ေတြကို ၾကည့္ျပီး စိတ္မေကာင္း ျဖစ္လာခဲ့တာမို႔... တကယ္လို႔မ်ား အေဖာ္မရိွေတာ့ရင္ အရင္အတိုင္း ျပန္ေျဖဦးမလားလို႔ ေတြးမိတာေၾကာင့္ ထပ္မံစမ္းသပ္ခဲ့ျပန္တယ္။ အေဖာ္ေက်ာင္းသားကို တျခားအခန္းမွာ အလုပ္တစ္ခုနဲ႔ ခိုင္းလိုက္ျပီး အတန္းကို စာဆက္ေမးတဲ့အခါ အေျဖမွန္ေျဖသူ ေက်ာင္းသားဟာ အရင္လို တစ္ဦးတည္းနဲ႔ အေျဖမွန္ကို မွန္ေအာင္ မေျဖနိုင္ေတာ့ပဲ အုပ္စုရဲ့ အေျဖ ဒါမွမဟုတ္ (သူ႔အေဖာ္ ေျဖမယ္ထင္ေသာ) တျခားအေျဖမွားကိုသာ ေျဖတာကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ (အေဖာ္ရဲ့ စြန္႔ပစ္ျခင္းကို မခံစားလို၊ မခံစားနိုင္တဲ့ စိတ္ထားေလးေၾကာင့္ အမွန္တရားကို မ်က္ကြယ္ျပဳလိုက္ျခင္းျဖစ္လိမ့္မယ္ဆိုတာကို ဆရာ လက္ခံလိုက္ရတယ္)

အဆိုးဆံုးအေျခအေနကေတာ့ တကယ္လို႔မ်ား အေဖာ္ေက်ာင္းသားကို တျခားအခန္းကို သြားခိုင္းတာမဟုတ္ပဲ အေျဖမွားအုပ္စုထဲကို ျပန္၀င္သြားေစျပီး အုပ္စုကအေျဖမွားကို ေျဖျပေစရင္ေတာ့ “စမ္းသပ္ေစာင့္ၾကည့္ခံ ေက်ာင္းသား”ဟာ အုပ္စုထဲက အေျဖမွားကိုသာ မ်က္စိမွိတ္ေျဖဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ၉၅ % အထိ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္.. ((..'))

Solomon E. Asch's experiment ကို ဖတ္ျပီး ကၽြန္မသာ စမ္းသပ္ေစာင့္ၾကည့္ခံ ေက်ာင္းသားျဖစ္ခဲ့ရင္ ဘယ္အုပ္စုထဲမွာ ကၽြန္မပါေနမလဲလို႔ ျပန္ဆန္းစစ္မိတယ္။ ေသခ်ာပါတယ္ ၉၅% ထဲမွာ ကၽြန္မပါေနမွာပါ။ အခုအသက္အရြယ္မွာ ကၽြန္မမွာ ထိုက္သင့္တဲ့ ကိုယ္ေတြ႔အေတြ႔အၾကံဳေတြ၊ အသိပညာေတြနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္စဥ္းစားေတြးေခၚနိုင္စြမ္းေတြ ရွိေပမယ့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကိုယ့္အျမင္ကို လြတ္လပ္စြာ ေပးမျမင္ျဖစ္ဘူး။ ကိုယ့္ေရွ႔က ျမင္ေနရ၊ ၾကားေနရတဲ့ အရာေတြထဲမွာ တခါတခါ အေျဖမွန္ မဟုတ္တာေတြပါေနတဲ့အခါ အေျဖမွန္ မဟုတ္ဘူးလို႔ သိေနေပမယ့္ အေျဖမွန္ကို ထုတ္မေျပာျဖစ္ဘူး။ မမွန္ဘူးလို႔ သံသယရွိေနတဲ့အရာေတြကို မွန္တဲ့အေျဖရတဲ့အထိ အခ်ိန္ယူ မရွာမိပဲ အမ်ား သတ္မွတ္ထားသလိုပဲ အလြယ္လက္ခံ သေဘာတူပစ္လိုက္တယ္။ ဒါကိုဒီလိုနည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းရမယ္လို႔ သိထားတာကို ဟိုလိုနည္းနဲ႔ ေျပာင္းလဲ အေျဖမရွာမိဘူး။

တကယ္ေတာ့. အေၾကာင္းအရာေတြကိုထင္ျမင္သံုးသပ္တဲ့အခါတိုင္းမွာ ကၽြန္မရဲ့ အေတြးအေခၚေတြ သေဘာထားေတြဟာ ကိုယ့္အထင္ ကိုယ့္အျမင္ပါလို႔ ေျပာျဖစ္ေပမယ့္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ေက်ာ္က သူမ်ားျမင္သလို၊ သူမ်ားေတြးသလို၊ အမ်ားသေဘာထား.. အမ်ားအျမင္.. အမ်ားကိုယ္နဲ႔ ငါ ျဖစ္ေနခဲ့သလိုပဲ။ အမွန္တရားဆိုတာေတြကို ကိုယ့္အျမင္နဲ႔ ကိုယ္တိုင္ေလ့လာ သိဖို႔၊ သိတဲ့အခါ ထုတ္ေဖာ္ေျပာရဲဖို ဆိုတာေတြ အတြက္ ငါ ..အမ်ားၾကီးလိုေနေသးပါလား.လို႔ ဒီေန႔ ကၽြန္မကိုယ္ကၽြန္မ ေ၀ဖန္ေနမိခဲ့ပါတယ္..။

(Solomon E. Asch's experiment)က တဆင့္ လသာည..ရဲ့ ေတြးတာျဖစ္ပါတယ္။